Το μεσολόβιο σώμα, ή απλά μεσολόβιο, είναι ο κυριότερος και σημαντικότερος σύνδεσμος των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων, αποτελείται δε από νευρικές ίνες οι οποίες συνδέουν τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια σε διάφορα σημεία.
Ανατομικά παρατηρούμε τον κορμό του μεσολόβιου, τη μέση περιοχή, την πρόσθια περιοχή στην οποία υπάρχει το γόνυ του μεσολόβιου, περίπου τρία εκατοστά από το άκρο της εσωτερικής επιφάνειας του ημισφαιρίου, την οπίσθια περιοχή, η οποία απέχει έξι εκατοστά από την άκρη της εσωτερικής επιφάνειας του ινιακού πόλου.
Η παθολογία του μεσολόβιου ποικίλει και τα συμπτώματά της μπορούμε τα χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
1. στις ψυχικές διαταραχές,
2. στις γνωστικές και πραξικές δυσχέρειες και
3. στις δυσχέρειες ισορροπίας και κινητικότητας.
1. Οι ψυχικές διαταραχές οι οποίες παρατηρούνται κυρίως σε περιπτώσεις βλάβης του μεσολόβιου λόγω χωροκατακτιτικής επεξεργασίας, είναι συγχυτικά φαινόμενα και συμπτώματα άνοιας. Επίσης έχουν παρατηρηθεί, μία δυσχέρεια που εξελίσσεται σε αδυναμία σύνδεσης διάφορων εννοιών, περίεργα φαινόμενα στις πράξεις κυρίως στον τρόπο διεξαγωγής των πράξεων, επίσης δυσχέρειες μνήμης για θέματα τα οποία πρόσφατα άκουσε ο ασθενής, όπως και δυσχέρειες τοπογραφικής μνήμης. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι υπάρχουν δυσχέρειες στη διεργασία της σκέψης, όπως και στις νοητικές διεργασίες, τουλάχιστον φαινομενικά.
Υπάρχουν εργασίες στην παγκόσμια βιβλιογραφία, κυρίως των Nielsen, Schlesinger και Crammer, στις οποίες τονίζεται η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών σε περιπτώσεις βλάβης του μεσολόβιου, κυρίως λόγω χωροκατακτιτικής επεξεργασίας, επειδή διακόπτονται οι συνδέσεις μεταξύ διαφόρων περιοχών.
Όμως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι, και σε βλάβη του μετωπιαίου λοβού και πιο συγκεκριμένα των γειτονικών περιοχών του μεσολόβιου, παρατηρούνται οι ίδιες περίπου διαταραχές, γεγονός που πρέπει να μας κατευθύνει σε λεπτομερέστερη μελέτη της ανατομίας της βλάβης.
Όπως η πλήρης αφωνία και ακινησία, που περιγράφει ο Nielsen, η οποία θα μπορούσε πιθανότατα να προέρχεται από εκτεταμένη βλάβη στο μετωπιαίο λοβό, αλλά και λόγω διακοπής των συνδέσεων, η οποία δεν επιτρέπει την προβολή συγκεκριμένων λειτουργιών από διάφορες περιοχές του ενός ή του άλλου εγκεφαλικού ημισφαιρίου.
2. Οι πραξικές δυσχέρειες έχουν βασικό χαρακτηριστικό τη δυσπραξία, η οποία μοιάζει με το ανάλογο σύμπτωμα του συνδρόμου του μετωπιαίου λοβού.
Σε αυτή τη δυσπραξία επιπλέον είναι δυνατόν να συμπεριλάβουμε την στοματο- γλωσσοπροσωπική απραξία, η οποία παρατηρείται σε βλάβη του μεσολόβιου και κυρίως του πρόσθιου έσω τμήματός του, και αδυναμία μιμητικών πράξεων.
Όσον αφορά τη διαδικασία του λόγου σε πραξικά επίπεδα, οπωσδήποτε παρατηρούνται δυσαρθρικά συμπτώματα, όμοια με αυτά που προέρχονται από παρεγκεφαλιδική βλάβη, αλλά και λόγω του συνδρόμου του μετωπιαίου λοβού. Αυτό το γεγονός μας οδηγεί στο συμπέρασμα πιθανής διακοπής των λειτουργικών συνδέσεων μεταξύ της παρεγκεφαλίδας και του μετωπιαίου λοβού.
Οι γνωστικές δυσχέρειες παρατηρούνται κυρίως όταν η βλάβη εντοπίζεται στην οπίσθια περιοχή του μεσολόβιου και κυρίως στο σπλήνιο, και είναι οπτικές αγνωσίες, αγνωσίες αντικειμένου, αλλά και αλεξία.
Οι συγκεκριμένες αυτές δυσχέρειες εξαρτώνται από δύο περιπτώσεις εντοπισμού της βλάβης. Η πρώτη περίπτωση είναι η βλάβη, ή η μερική αγενεσία, που επηρεάζει μόνο το μεσολόβιο, και η δεύτερη περίπτωση είναι η βλάβη που εκτός από το μεσολόβιο επηρεάζει και τις γειτονικές περιοχές των λοβών, που περιβάλλουν το μεσολόβιο, κυρίως στο οπίσθιο τμήμα του.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση παιδιού, το οποίο στη δεύτερη τάξη του δημοτικού σχολείου, δηλαδή σε ηλικία 7 χρονών, παρουσίασε μαθησιακές δυσκολίες του τύπου της δυσλεξίας, χωρίς να παρουσιάζει οποιαδήποτε άλλα παθολογικά συμπτώματα.
Το αξιοπερίεργο στην εξέταση του συγκεκριμένου παιδιού ήταν ότι οι συγχύσεις των ομοίων σχηματικά γραμμάτων δεν γίνονταν σε ένα κάθετο άξονα, αλλά σε έναν οριζόντιο άξονα, δηλαδή το γράμμα -τ- το διάβαζε -2-, εφόσον παρουσιαζόταν μόνο του, ενώ η ανάγνωσή του ήταν κάπως καλή αν και σε μορφή συλλαβισμού.
Επειδή θεωρήσαμε ότι η διαταραχή αυτή θα έπρεπε να οφείλεται σε βλάβη στις οπίσθιες περιοχές του εγκεφάλου, έγινε ηλεκτροεγκεφαλογραφική διερεύνηση και στη συνέχεια μαγνητική τομογραφία, η οποία έδειξε μερική αγενεσία του μεσολόβιου, η οποία εξηγούσε αυτή τη διαταραχή.
3. Οι δυσχέρειες ισορροπίας και κινητικότητας οπωσδήποτε εμφανίζονται με παρετικά συμπτώματα αμφίπλευρα. Οι δυσχέρειες ισορροπίας έχουν χαρακτήρα αταξίας, και για το λόγο αυτό έχουν ονομαστεί “αταξία μεσολόβιου”, ενώ η εξέλιξη αυτής της αταξίας προς απραξία βάδισης μοιάζει με την συμπτωματολογία του συνδρόμου του μετωπιαίου λοβού.
Όπως ήδη έχουμε αναφέρει ο τύπος της βλάβης παίζει σημαντικότατο ρόλο στη συμπτωματολογία, δηλαδή αν πρόκειται για βλάβη λόγω όγκου τα συμπτώματα είναι εντονότερα, ή για αγγειακές βλάβες ανάλογα με το σημείο εντοπισμού τους στην πρόσθια εγκεφαλική αρτηρία, ή για αγενεσία, ή για ατροφία του μεσολόβιου, η οποία παρατηρείται στους αλκοολικούς.